Vraag: Hoe toegankelijk zijn sportactiviteiten voor neurodivergente jongeren in de gemeente Amsterdam?

Antwoord: De Eindrapportage: Inclusieve sportactiviteiten voor neurodivergente jongeren in gemeente Amsterdam geeft inzicht in de behoeften en wensen van neurodivergente jongeren op het gebied van sportactiviteiten in de gemeente Amsterdam en inzicht in wat de gemeente Amsterdam aanbiedt op gebied van sport voor neurodivergente jongeren. De rapportage sluit af met aanbevelingen vanuit Jeugdplatform Amsterdam voor de gemeente Amsterdam en organisaties die zich bezighouden met sport. 

Vraag: Hoe hebben professionals sinds de pandemie en de daarmee samenhangende maatregelen het ondersteunen van jongeren in kwetsbare posities opgepakt?

Vraagsteller: Kernpartners van KeTJAA, de regionale Kenniswerkplaats Jeugd Amsterdam-Amstelland

Antwoord: Nesrien Abu Ghazaleh, senior onderzoeker lectoraat Jeugdzorg (Hogeschool van Amsterdam) & Leonieke Boendermaker, lector Jeugdzorg (Hogeschool van Amsterdam), mei 2022.

Aanleiding

Aanpak

Om zicht te krijgen op de ervaringen van professionals tijdens de Corona crisis zijn vanuit het lectoraat Jeugdzorg van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) 15 interviews afgenomen onder professionals werkzaam bij Ouder- en Kind teams Amsterdam, Jeugdbescherming Amsterdam en Buurtteam Amsterdam (voorheen MaDiZO). De functies van de geïnterviewden waren onder andere jeugdpsycholoog, verpleegster, buurtteam medewerker multiprobleem gezinnen, ouder en kindadviseur, senior gezinsmanager, medewerker top 1000 regie,  regisseur top 400 en top 600 en consultent wijkteam. De interviews zijn gehouden door een onderzoeker van het lectoraat jeugdzorg samen met twee vierdejaars studentes van de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening aan de HvA als onderdeel van hun afstudeerscriptie.

Conclusie

Uit het onderzoek blijkt dat jongeren en jongvolwassenen door de Coronamaatregelen mentale gezondheidsproblemen hebben ervaren. Met name de verplichting thuis te blijven had gevolgen, zoals onderwijs achterstanden, eenzaamheid en verhoogde spanningen binnen het gezin. Ook zorgden het niet hebben van digitale middelen, gebrek aan privacy en praktische hindernissen, zoals het door de ouders simpelweg niet kunnen kopen van bepaalde benodigdheden voor hun kinderen, voor een verslechtering van de situatie. Het blijkt dat hulpverlening in de vorm van fysiek contact is gebleven en als essentieel is ervaren. Wel wordt het digitaal contact als aanvulling gezien en is de hulpverlening ‘blended’ geworden. Dat wil zeggen dat zij zowel digitaal als fysiek tegelijk hulpverlening hebben geboden. Ook is digitaal vergaderen met collega’s en partners als positief ervaren. Professionals geven aan hierdoor meer tijd te hebben om hun werk goed te kunnen uitvoeren. Dit onderzoek heeft tot de volgende aanbevelingen geleid:

• Fysiek contact is niet vervangbaar. Houd fysiek contact met jongeren in kwetsbare posities, wees als professional creatief in hoe dit kan gebeuren.
• Blended werken is een begrip dat de toekomst heeft. Digitaal contact is een goede aanvulling om jongeren in kwetsbare posities te kunnen helpen. Ook is digitaal contact met collega’s tijdbesparend en efficiënt.
• Vanuit de top van de organisaties moet een visie worden gevormd omtrent het blended werken en ondersteuning worden geboden aan de professionals om hun werk goed te kunnen uitvoeren
• Vanuit organisaties moet worden gekeken hoe met gemeenten en/of andere partijen kan worden samengewerkt om te zorgen dat cliënten computers/laptops/ telefoons en goed werkend internet tot hun beschikking hebben.

Het volledige onderzoeksrapport kunt u HIER lezen.

Vraag: Hoe houdt de gemeente in de gaten of zorgprofessionals goed hun werk doen?

Vragensteller: Jeugdplatform Amsterdam

Antwoord: Stichting Alexander in samenwerking met een jongere en een ouder.

Samenvatting

Hoe houdt de gemeente Amsterdam in de gaten of zorgprofessionals hun werk goed doen? Deze vraag van jongeren en ouders van het Jeugdplatform Amsterdam was de aanleiding voor dit onderzoek. Onder leiding van een medewerker van Stichting Alexander, zijn een jongere en een ouder van het platform aan de slag gegaan om een antwoord te vinden op deze vraag. Centraal staat de verantwoordelijkheid van de gemeente, de controle van kwaliteit en de stem van jongeren en ouders daarin. Om een antwoord te vinden op de onderzoeksvraag hebben de onderzoekers gebruik gemaakt van de kennis en ervaring van een beleidsmedewerker op de afdeling Jeugd bij de gemeente Amsterdam en openbare online bronnen.

Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat gemeente Amsterdam altijd naar de kwaliteit van een jeugdhulpinstelling kijkt voordat hulp wordt ingekocht. Er wordt gekeken of een instelling o.a. de juiste diploma’s en registraties heeft. Een aantal keren per jaar bespreekt de gemeente hoe het gaat met de ingekochte instelling in een prestatiedialoog. Er wordt niet expliciet gevraagd naar de kwaliteit van de instelling, maar gemeente Amsterdam gaf aan het gesprek over kwaliteit te willen verbeteren. Steeds vaker is de gemeente ook in gesprek met meerdere instellingen tegelijk over het jeugdstelsel en thema’s ter verbetering. Als het gaat om hoe de stem van jongeren en ouders gebruikt worden, dan wordt er gerefereerd aan de cliëntervaringsmonitor (CEM+). Deze wil de gemeente beter inzetten en één van de ontwikkelingen is een dashboard waarin de resultaten van de CEM+ weergegeven staan. Het rapport wordt afgesloten met enkele aanbevelingen.

Voor het hele rapport, klik HIER.

Voor meer informatie: Mamtaz Yusuf (yusuf@st-alexander.nl).

Vraag: Waar richt het programma Oog Voor Verandering-preventief zich op, wat zijn succesfactoren en wat zijn de opbrengsten volgens betrokken docenten?

Vraagsteller: ROC van Amsterdam

Antwoord: Harrie Jonkman (Verwey-Jonker Instituut), i.s.m. Ron van Achteren (ROC van Amsterdam) in juli 2021

Aanleiding

Wanneer er over ondersteuning van kwetsbare jongeren wordt gesproken ligt er veel nadruk op zaken die niet goed gaan. Echter, er zijn veel voorbeelden van zaken die juist wel goed gaan en die aandacht behoeven. Een goed voorbeeld hiervan is het project Oog Voor Verandering-preventief (OVV-p) van het ROC van Amsterdam. Dit initiatief richt zich op het succesvol doorlopen van de eerste honderd dagen op de opleiding. Het introductieprogramma werkt ondersteunend aan veiligheid in de klas, aan het voorkomen van uitval, aan groepsvorming en het goed landen op school. Het programma wordt door betrokkenen als een succes gezien dat breder aandacht verdient. Het ROC van Amsterdam is partner in KETJAA (de Regionale Kenniswerkplaats Jeugd Amsterdam-Amstelland). Binnen dit netwerk voor kennisontwikkeling rond kwetsbare jeugd kunnen kennisvragen worden gesteld die aan de hand van literatuur of een klein veldonderzoek beantwoord kunnen worden. De vraag die het ROCvA eind 2020 aan KeTJAA voorlegde was: Hoe kunnen we het succes van `OVV-p` zichtbaar maken, hoe kunnen we goed laten zien wat er gebeurt en kan het initiatief met een kort onderzoek worden versterkt? De kennisvraag is niet alleen voor het ROC van Amsterdam zelf van belang, maar dient een breder doel: het zichtbaar maken hoe de overgang (van het VMBO) naar het MBO goed te laten verlopen en wat scholen kunnen doen om die overgang te ondersteunen. Met een antwoord op deze kennisvraag kunnen ook andere opleidingen en ondersteuners van jongeren hiervan leren.

Aanpak

Voor het beantwoorden van de kennisvraag zijn gesprekken gevoerd met een van de ontwikkelaars en is documentatie bestudeerd. In nauwe samenwerking met de ontwikkelaar is een korte vragenlijst voor trainers en mentoren opgesteld om (nader) zicht te krijgen op de werking en opbrengsten van het programma. Deze is ingevuld door 12 respondenten. Vervolgens is een klein aantal interviews afgenomen met betrokken mentoren en trainers.

Conclusie

Dit kleine verkennende onderzoek maakt via de ervaringen van betrokkenen aannemelijk dat een methode als OVV-p een bijdrage kan leveren aan het succesvol doorlopen van de eerste honderd dagen op de opleiding. Het werkt ondersteunend aan veiligheid in de klas, aan het voorkomen van uitval, groepsvorming en het goed landen op school. Mentoren krijgen er tools mee in handen om studenten beter te leren kennen en ondersteunen. Meer onderzoek is nodig om te weten of de gevonden invloeden op studenten echt aan de interventie toegeschreven kunnen worden.

Het programma laat zien hoe je binnen een educatieve setting steun en structuur kunt aanbieden aan studenten die daar eigenlijk veel behoefte aan hebben. Dat kan kort en gericht. Belangrijke succesfactoren – ook relevant voor andere opleidingen – zijn:

• Een goede theoretische basis (oefeningen/werkvormen gebaseerd op inzichten uit groepsdynamica en theorievorming over netwerken;
• inzet van het programma direct aan het begin van het jaar, voordat groepen zijn gevormd;
• de inzet van getrainde professionals (die niet ook mentor zijn van de klas, maar het ROC en de populatie wel goed kennen). De mentor heeft zo de kans te observeren tijdens de oefeningen;
• goede terugkoppeling naar en begeleiding van de mentor bij het oppakken van punten die in het vervolgtraject nodig zijn om aandacht te geven;
• inzet van werkvormen die jongeren aanspreken;
• een systematische en programmatische opzet, met een intensieve bijeenkomst aan het begin, met follow up in analyse en begeleiding van mentoren en een bijeenkomst later in het jaar.

Lees HIER de volledige rapportage.

Voor meer informatie: Harrie Jonkman (hjonkman@verwey-jonker.nl)

Vraag: Hoe blijven jongerenwerkers in hun contact en begeleiding aansluiten bij jongeren (in kwetsbare situaties van 16 t/m 23 jaar), gedurende de coronatijd en welke werkzame elementen hiervan moeten we vasthouden na de coronamaatregelen?

Vraagsteller: Kernpartners van KeTJAA, de regionale Kenniswerkplaats Jeugd Amsterdam-Amstelland

Antwoord: Evelien Rauwerdink-Nijland, senior onderzoeker lectoraat Youth Spot (Hogeschool van Amsterdam) , Sophie Vermaning, onderzoeker lectoraat Jeugd & Samenleving (inHolland) en Femke Kaulingfreks, lector Jeugd & Samenleving (inHolland).

Aanleiding

Het wordt steeds duidelijker dat jongeren hard geraakt zijn door de COVID-19 crisis. Het gebrek aan fysiek contact en mogelijkheden tot activiteiten heeft grote gevolgen voor ze gehad op sociaal, economisch en mentaal vlak. KeTJAA richt zich op kennisontwikkeling ter ondersteuning van kwetsbare jeugd in Amsterdam en omgeving, en vond het belangrijk te onderzoeken of en hoe jongerenwerkers bleven aansluiten bij jongeren tijdens deze periode. En ook wat daarvan behouden zou moeten blijven voor de toekomst.

Aanpak

In de periode van juni 2020 tot april 2021 hebben in totaal 30 jongeren tussen de 17 en 27 jaar vragenlijsten ingevuld, waaronder studenten, jongeren die in contact zijn geweest met jongerenwerkers en ongedocumenteerden en dakloze jongeren.
Daarnaast is gebruik gemaakt van zeven uitgewerkte interviews met jongeren vanuit het lectoraat Youth Spot van de HvA.
Tot slot is gebruik gemaakt van 26 praktijkbeschrijvingen van 17 jongerenwerkers en interviews met zeven jongerenwerkers.

Conclusie

Het jongerenwerk veranderde in deze periode. Door de Covid-19 maatregelen waren jongerenwerkers genoodzaakt om verdere stappen te zetten in het werken in de online leefwereld van jongeren omdat de beoogde doelgroep niet meer in de publieke ruimte mocht komen zonder essentiële reden. Er waren minder mogelijkheden tot fysieke ontmoetingen en er lag meer nadruk op de signalerende en verbindende functie van het jongerenwerk in de samenleving. Maar ook offline verzonnen jongerenwerkers allerlei manieren om toch met jongeren die hen nodig hadden contact te houden. Ze zorgden voor individuele, fysieke contactmomenten met jongeren buiten of bij jongeren thuis en ze zorgden ervoor dat de meest kwetsbare jongeren nog in het jongerencentrum of bij de inloop terecht konden.

Het jongerenwerk zal een combinatie moeten blijven van aansluiten bij de offline leefwereld en aansluiten bij de online leefwereld van jongeren: het hybride jongerenwerk. Voor het aansluiten bij de offline leefwereld is het nodig om voldoende tijd, ruimte en middelen vrij te maken voor inloopactiviteiten in buurthuizen of buiten op straat in de wijk, ook als deze activiteiten niet op een specifiek ontwikkeldoel zijn gericht. Om goed aan te blijven sluiten bij de belevingswereld van jongeren, zouden jongerenwerkers, hun organisaties en opdrachtgevers het werken in de online leefwereld van jongeren als integraal onderdeel van het jongerenwerk moeten beschouwen en zich hierin moeten blijven ontwikkelen.

Lees HIER het factsheet van dit rapport

Lees HIER de volledige rapportage.

Bekijk en beluister HIER de radio-uitzending over dit rapport.

Vraag: Welke voorbeelden over (hoger) onderwijs op het thema van diversiteit en diversiteitsgevoelig werken zijn er, welke kennis en ervaring is beschikbaar?

Vragensteller: Hogeschool van Amsterdam, Iddegien Kok

Contactpersoon: Marjolijn Distelbrink: 

Vraag: Welke kennis en ervaring op het thema (interventies gericht op) armoede en jeugd is beschikbaar, en op welke wijze kan die benut worden in het onderwijs aan Social Work studenten?

Vragensteller: Iddegien Kok, coördinator van de profiel 3 opleidingen van de Hogeschool van Amsterdam

Beantwoord door: Jodi Mak, senior onderzoeker & Marleen Kruithof, onderzoeker, Lectoraat Armoede Interventies, de Hogeschool van Amsterdam.

Antwoord:

Om deze vraag te beantwoorden, is het document Jeugd in armoede: Kennis en handvatten voor docenten Social Work om het thema ‘jeugd en armoede’ te integreren in het onderwijs opgesteld. Het document is geschreven op basis van uitgebreid onderzoek naar dit onderwerp en bestemd als naslagwerk voor docenten van de opleiding Social Work.

Dit document gaat specifiek in op Nederlandse jongeren van 0 tot 18 jaar die in armoede leven. Het gaat onder andere in op de feiten en cijfers, de relatie tussen armoede en andere problematiek, het belang van signalering en doorverwijzing en de verschillende instrumenten die daartoe ingezet kunnen worden. Daarnaast is er een overzicht opgenomen van de diverse (integrale) interventies op het gebied van jeugd in armoede die er op dit moment in Nederland bestaan.  Het rapport biedt tot slot diverse handvatten, activiteiten en oefeningen waarmee docenten dit onderwerp bij hun studenten Social Work onder de aandacht kunnen brengen.   

Met dit document willen de onderzoekers docenten handvatten bieden om het thema jeugd in armoede op een actuele en omvattende wijze aan te bieden aan studenten. We hopen dat dit document inspireert om studenten kennis te laten nemen van de problematiek rond jeugd in armoede. Zo dragen we er samen zorg voor dat de professional van morgen goed onderlegd is in het signaleren van financiële problematiek, in het begeleiden en doorverwijzen van kwetsbare gezinnen met financiële problemen en het samenwerken in de keten.

Het uitgebreide rapport over deze studie kunt u HIER vinden. 

Contact: Jodi Mak, d.j.mak@hva.nl

Voor meer informatie: Leonieke Boendermaker – HvA

Vraag: Wat is er bekend over ontwikkelingen in gezinsstructuren in de Afro-Surinaamse gemeenschap, (historische) achtergronden daarvan en invloeden op ouders en kinderen? Hoe zijn patronen te doorbreken?

Vraagsteller: Stichting Kramati Ondrobong, Amsterdam

Antwoord gegeven door: Marjolijn Distelbrink, Verwey-Jonker Instituut, februari 2019

Aanleiding

Al heel lang is bekend dat veel (Afro-)Surinaamse kinderen in Nederland opgroeien in eenoudergezinnen. Dit fenomeen komt voort uit historisch gegroeide patronen, die hun wortels hebben in de Afrikaanse cultuur. Maar ook in de slavernij en omstandigheden daarna, in Suriname zelf en in Nederland. Binnen de Surinaamse gemeenschap laait geregeld de discussie op over de achtergronden en invloeden hiervan. Stichting Kramati Ondrobong is een vrijwilligersorganisatie die onder andere debatten organiseert en radioprogramma’s uitzendt in de regio Amsterdam. Voor een debat over het Surinaamse gezinsleven en ontwikkelingen (februari 2019) is bovenstaande vraag gesteld. Dit als aanvulling op ervaringsdeskundigheid die in het debat werd ingebracht en uitgewisseld.

Aanpak

Marjolijn Distelbrink heeft bij het debat een lezing verzorgd op basis van haar eerdere onderzoeken naar dit onderwerp. Zij heeft die voor de gelegenheid aangevuld met recente cijfers over gezinsvorming in de Surinaamse gemeenschap. De lezing is opgenomen en ook uitgezonden op een lokale radiozender. Ter plekke is er gediscussieerd over de cijfers en bevindingen, en over wat er moet gebeuren om patronen te doorbreken. 

Resultaat

Recente cijfers laten zien dat alleenstaand moederschap in Nederland nog steeds meer voorkomt in de Surinaamse gemeenschap dan gemiddeld, of dan in sommige andere migrantengroepen. Het neemt ook niet af; moeders van de tweede generatie staan er net zo vaak alleen voor als moeders van de eerste generatie. Het onderzoek laat overigens zien dat er – zowel historisch als nu – een grote variatie is tussen gezinnen; ook binnen de categorie eenoudergezinnen. Het is niet zo dat mannen daar geen enkele rol hebben in de opvoeding of verzorging. Dit wordt ook herkend door de aanwezigen bij de lezing. Uit onderzoek onder Afro-Surinaamse moeders in Nederland komt naar voren, dat alleenstaand ouderschap een onderwerp is dat met ambivalentie is omgeven. Enerzijds worden meisjes erop voorbereid (‘je diploma is je man’) dat zij er alleen voor kunnen komen te staan, is het ‘normaal’ en is er steun onderling. Daardoor zijn de invloeden wat beperkter dan bij andere groepen. Anderzijds wordt het eenoudergezin niet als ideaal gezien. Dan houdt het ideaalbeeld van de sterke Surinaamse vrouw mannen soms teveel aan de zijlijn en overvraagt het vrouwen, en zijn moeders dubbel in hun boodschappen over relaties ten aanzien van jongens en meisjes. Onderzoek waarbij is gesproken met vaders en jongeren laat dit ook zien, en maakt duidelijk dat ook zij het anders willen. Maar gegroeide patronen zijn, gezien de cijfers, niet zomaar te doorbreken. Het gesprek binnen de eigen gemeenschap zijn onderdeel van de oplossing. Die gesprekken kunnen onder andere gaan over de voorbeelden en boodschappen die ouders geven aan hun kinderen, naast gesprekken over beelden bij jongens en meisjes van elkaar.

De powerpoint van de lezing is HIER te raadplegen.

Vraag: Welk percentage van de jeugdigen van 16-27 jaar heeft te maken met psychische problematiek, landelijk of in Amsterdam? En welk percentage van de jeugdigen op het MBO in het bijzonder? Is er voldoende hulp in het MBO-team beschikbaar?

Vraagsteller:Florine Schieven, MBO-team & Programmateam OKT

Antwoord:Marjolijn Distelbrink (Verwey-Jonker Instituut), m.m.v. Luqman Iqbal (Verwey-Jonker Instituut) en Josine Holdorp (NJI)

Aanleiding

MBO’s in Amsterdam kennen MBO jeugdteams. Deze zijn op alle MBO’s aanwezig voor de ondersteuning van studenten. Het betreft multidisciplinaire teams met jeugdadviseurs (voor laagdrempelige lichte hulp), jeugdartsen en ook jeugdpsychologen die de jongeren op school kunnen helpen als er psychische problemen zijn. De teams werken nauw samen met de al aanwezige zorgstructuren op school. Studenten vinden blijkens de evaluatie van het werk van het MBO-team steeds beter hun weg naar het team en het aantal jeugdpsychologen is gedurende de jaren uitgebreid. Maar de laatste jaren neemt het beroep sterker toe dan de capaciteit toelaat; er ontstaan wachtlijsten en dat wordt onwenselijk gevonden. Is er wel voldoende hulp voorhanden? Wat weten we over de behoefte?

Aanpak

Om deze vraag te beantwoorden zijn gegevens benut en bewerkt van het Nederlands Jeugdinstituut over psychische problematiek onder jongeren. Daarbinnen is een toespitsing gemaakt op Amsterdam; om een beeld te krijgen van de zorgbehoefte in de stad/wijken. Om deze preciezer in beeld te krijgen is gezocht naar cijfers uitgesplitst naar opleidingsniveau. Daarnaast zijn cijfers over zorggebruik op Amsterdamse MBO-instellingen gelegd.

Conclusie

De cijfers laten zien dat in 2016 9.166 jongeren in Amsterdam tussen 16-27 recent last hadden gehad van psychosociale problematiek. Dat is iets meer dan 8% van alle jeugdigen van (ongeveer) die leeftijd in de stad in 2016. Cijfers over alleen 18-plussers zijn niet beschikbaar. Op het MBO weten we dat 240 jeugdigen, zo’n 0.7% van de studentenpopulatie op het MBO, hulp kreeg van de jeugdpsycholoog uit het MBO-jeugdteam in 2016/17. Dat is een beduidend lager percentage dan de eerder genoemde 8%. Uit landelijke gegevens hebben we geen aanwijzingen dat MBO-studenten gemiddeld minder (of meer) psychische problematiek hebben dan andere jeugdigen. Een en ander kan verklaren waarom er wachtlijsten zijn ontstaan op de MBO’s voor hulp van de jeugdpsychologen. De beschikbaarheid van jeugdpsychologen lijkt wat mager, gezien de stedelijke cijfers. Hier kan tegenin worden gebracht dat een deel van de jeugdigen waarschijnlijk zijn of haar weg vindt naar andere hulpverleners. Mogelijk via de huisarts of via stedelijk aanbod voor psychisch kwetsbare jeugd. Hier kan tegenin worden gebracht dat de jeugdpsycholoog juist aan het MBO jeugdteam is toegevoegd omdat vooral veel 18-plussers minder gemakkelijk terechtkomen bij GGz-hulp. De cijfers hebben de vraag of er voldoende hulp is maar indicatief kunnen beantwoorden. Indien het MBO-jeugdteam preciezer wil weten wie hulp nodig heeft en of er genoeg aanbod is, valt het aan te raden studenten die bij de jeugdpsycholoog terecht zijn gekomen zelf te bevragen.

Lees HIER het uitgebreidere antwoord.

Voor meer informatie: Marjolijn Distelbrink (mdistelbrink@verwey-jonker.nl)

Vraag: Is er sprake van een toename van het aantal kinderen van 0 tot 4 jaar met een zorgbehoefte in Amsterdam?

Vragensteller: Antje Dijk, Gemeente Amsterdam.

Antwoord: Marjolijn Distelbrink (Verwey-Jonker Instituut) en Mirjam Gevers (Kohnstamm Instituut).

Samenvatting

Aanleiding

Er zijn aanhoudende signalen vanuit de kinderopvang en voorscholen dat in de afgelopen jaren het aantal kinderen met een zorgbehoefte toeneemt. In Amsterdam worden de zorgstructuren al aangepast op deze ervaren realiteit, door in het kader van passende kinderopvang steeds vaker in te zetten op betere samenwerking tussen reguliere kinderopvang en zorg. Deze ervaren toename van kinderen met een zorgbehoefte in de kinderopvang, roept de vraag op: wat zijn redenen dat we op de kinderopvang meer zorgkinderen zien? Is er daadwerkelijk sprake van een stijging van het aantal kinderen met een zorgbehoefte?

Aanpak

Voor de beantwoording van de vraag zijn registratiegegevens over gebruik van jeugdzorg van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en registratiegegevens over gebruik jeugdhulp (OKIDO-trajecten) binnen de kinderopvang in de gemeente Amsterdam geraadpleegd.

Antwoord

Uit gegevens van het CBS blijkt dat er sprake is van een duidelijke toename van het aantal kinderen (0-4 jaar) met jeugdzorggebruik  in Nederland en Amsterdam-Amstelland en Amsterdam, in de periode 2015-2018. Deze toename is veel groter dan de toename van jeugdzorggebruik voor alle leeftijden (0-23 jaar). De toename in Amsterdam en de regio daaromheen is onder 0-4 jarigen én onder 0-23 jarigen veel groter dan landelijk. De stijging zette ook eerder in. Ter vergelijking: in Amsterdam steeg het jaarlijkse jeugdzorggebruik in 2015-2018 voor 0-4 jarigen met zo’n 70%. Dit was al zo vanaf 2017. Landelijk steeg het jeugdzorggebruik 0-4 jarigen in dezelfde periode geleidelijk tot 37% in 2018. In 2018 ontvingen 2.375 kinderen van 0-4 jaar jeugdzorg in Amsterdam. De OKIDO-cijfers van Amsterdam laten zien dat de stijging ook in de kinderopvang terug te zien is, en al veel eerder is ingezet. De stijging is wel minder fors dan die voor jeugdzorggebruik 0-4 in totaal in Amsterdam. In 2017 was het aantal kinderen 0-4 met een jeugdzorgtraject in de kinderopvang 419, in 2015 360. 

Lees HIER het uitgebreide antwoord.

Voor meer informatie: mdistelbrink@verwey-jonker.nl

Vraag: De methode Rots en water wordt nu vooral gebruikt voor kinderen 9 tot 12 jaar. Kun je het ook gebruiken voor kinderen in de leeftijdsgroep 6 tot 9 jaar? Is daar onderzoek over? 

Vragensteller: een Ouder-en-Kindadviseur

Aanleiding

Aanleiding voor dit onderzoek zijn de positieve ervaringen met de methode Rots en Water. Er is veel vraag naar, ook voor jongere kinderen van 6-9 jaar. Maar kan de methode wel voor die leeftijdsgroep (onderbouwd) worden ingezet?

Aanpak

Om de vraag te beantwoorden zijn Nederlandse en ook internationale onderzoeken bekeken, en enkele aanvullende interviews gehouden (o.a. met het Gadaku Instituut en een trainer die de methodiek bij de jongste doelgroep uitvoert). Ook is de databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJI geraadpleegd.

Antwoord

(door Marjolijn Distelbrink en Minke Krijnen, Verwey-Jonker Instituut, i.s.m. andere NEJA partners. December 2018)

De Rots en Watertraining wordt in Nederland breed ingezet onder alle leeftijden (6-18+), zowel binnen de schoolcontext als in trainingen in kleinere groepen. Daarvoor zijn ook duidelijke handleidingen beschikbaar. Dat het zoveel wordt ingezet geeft weer dat er een behoefte is, en volgens betrokkenen van het Gadaku Instituut (de eigenaar in Nederland) en een Rots- en Watertrainer van Altra kan het programma heel goed worden ingezet voor deze leeftijdsgroep, met goede resultaten. Dit oordeel komt voort uit praktijkervaringen. Het aanbod is niet onderbouwd voor de jongere leeftijdsgroep en er is geen onderzoek beschikbaar dat de effectiviteit voor jongere kinderen aantoont. Er is ook geen onderzoek dat de effectiviteit weerlegt, overigens. Onderzoek naar het effect bij jongere kinderen zou wel wenselijk zijn. Voor oudere kinderen (vanaf 9 jaar) zijn er wel positieve effecten aangetoond, al is meer en kwalitatief beter onderzoek nodig. Op dit moment lopen er twee onderzoeken bij universiteiten die meer zicht zullen geven op resultaten voor 9 plussers. Een ervan zal al op korte termijn resultaten opleveren.

Voor het hele antwoord, klik hier.

Contactpersoon: Marjolijn Distelbrink, Verwey-Jonker Instituut

Hieronder ziet u een overzicht van de niet gepubliceerde vragen en antwoorden voor het Kennisportaal. Dit kan zijn om uiteenlopende redenen, zoals privacy of procedurele overwegingen.

Naast de vraag vindt u informatie over de vragensteller en een mailadres van de verantwoordelijke coördinator. Die laatste kunt u mailen als u meer informatie wilt.

Vraag: Welke boodschappen geven Marokkaans-Nederlandse vaders over discriminatie en sociale ongelijkheid aan hun kinderen?

Vraagsteller: Programmateam Ouder- en Kindteams

Antwoord: door Marjolijn Distelbrink en Sherene Farag, Verwey-Jonker Instituut, mdistelbrink@verwey-jonker.nl

Aanleiding

Ouders met een migratie-achtergrond hebben – zoals elke ouder – soms vragen over opvoeding. Het Ouder- en Kindteam is niet altijd de plek waar zij hulp zoeken. Zeker als het vaders betreft. Dit betekent niet dat zij niet met zaken kunnen zitten. Vaders in Amsterdam bespreken hun zorgen soms wel met elkaar, bijvoorbeeld bij de Opvoeddebatten van Trias Pedagogica. Discriminatie of ongelijke kansen voor hun kinderen zijn een punt van zorg voor veel vaders (en moeders), zo werd bij deze debatten – en ook bij andere gesprekken in wijken – duidelijk. Weinig is bekend over hoe vaders er mee omgaan en wat ze daarbij als steunend ervaren. Het programmateam Ouder- en Kindteam wil dit graag weten; om waar mogelijk beter op behoeften van vaders te kunnen aansluiten. 

Aanpak

Sherene Farag sprak in opdracht van KeTJA met een tiental Marokkaans-Nederlandse vaders uit verschillende delen van Amsterdam, en observeerde bij enkele vaderdebatten. De geïnterviewden waren vaders die zelf ook deelnamen aan opvoeddebatten. De meesten zijn eerste generatie vaders, hun opleidingsniveau liep uiteen. Farag ging na welke strategieën die in de literatuur bekend zijn over omgang met discriminatie en etnische socialisatie terug te vinden waren bij de vaders; en waar hun steunbehoeften lagen.

Conclusie

Vaders bleken bijna allemaal zelf ervaringen te hebben met discriminatie of negatieve bejegening. Deels proberen ze het te negeren, deels proberen ze het gesprek aan te gaan. Ook bij kinderen gebruiken ze deze strategieën. Vaders geven aan dat het onderlinge gesprek hen heeft geholpen; graag zouden ze ook juist met anderen in de buurt in gesprek gaan om verbinding te krijgen. Ook kwamen thema’s naar voren waar vaders vragen over hebben: bijvoorbeeld over hoe hun kinderen te begeleiden naar maatschappelijk succes, hoe om te gaan met verharding of dreigende radicalisering en ‘opvoeden in een wereldstad’. De resultaten geven inzicht waar het Ouder- en Kindteam hen kan ondersteunen; al dan niet in samenwerking met partijen in het voorveld, zoals Trias Pedagogica. Om dit soort thema’s beter te kunnen bespreken met ouders, is ook een tool voor teams ontwikkeld, ‘Waardenopvoeding in diversiteit’. Deze is al beschikbaar en al door sommige teams gebruikt.

Lees HIER een uitgebreidere samenvatting met ook citaten en meer uitleg over de strategieën. De volledige thesis van Sherene Farag is HIER te lezen.

Contact (ook over de tool voor teams): Marjolijn Distelbrink, Verwey-Jonker Instituut, mdistelbrink@verwey-jonker.nl

Vraag: Hoe kan OCO het bereik en de ondersteuning van ouders met een diverse achtergrond verbeteren, met name in Nieuw-West en Zuidoost? Met een accent op ouders in een meer kwetsbare positie en wat meer afstand tot formele instituties.

Vraagsteller: Menno van Koppel van OCO (Onderwijs Consumenten Organisatie) te Amsterdam.

Antwoord: door Lineke van Hal, Verwey-Jonker Instituut, lvanhal@verwey-jonker.nl

Aanleiding

OCO (Onderwijs Consumenten Organisatie) wordt gefinancierd door de gemeente Amsterdam om vanuit een onafhankelijke positie ouders te ondersteunen in hun relatie met het onderwijs.  OCO vervult vijf functies: informatievoorziening aan ouders en leerlingen, individuele belangenbehartiging, signalering, collectieve belangenbehartiging (waaronder ook versterking van medezeggenschap) en organisatie van formele inspraak door ouders en leerlingen op gemeentelijk onderwijsbeleid.  OCO wil het bereik onder ouders met een diverse achtergrond vergroten, met name in Nieuw-West en Zuidoost. 

Aanpak

Bij het beantwoorden van deze vraag is uitgegaan van de overtuiging, dat bereiken niet alleen gaat om ouders weten te vinden. Maar vooral om bij ouders aan te sluiten in houding, benaderingswijzen en aanbod.

KeTJA heeft de vraag van OCO op twee manieren onderzocht: via een beknopte literatuurverkenning naar het beter bereiken van migrantengroepen (zowel in opvoedsteun als het onderwijs) en door actie-onderzoek met OCO: het samen bevragen van sleutelpersonen en ouders, het zoeken naar goede voorbeelden in literatuur en praktijk. Dit heeft geresulteerd in het gezamenlijk organiseren van een spiegelgesprek in Nieuw-West waarbij ouders zelf aan OCO vertelden wat zij belangrijk vinden en hoe ze ondersteund willen worden. Concrete aanbevelingen die hieruit kwamen zijn intussen al door OCO opgepakt. Het proces zelf leidde al tot meer contact en daarmee tot beoogde resultaten. De bevindingen kunnen ook relevant zijn voor andere organisaties, zoals het Ouder- en Kindteam en scholen.

De literatuurverkenning en de gesprekken met ouders en organisaties leverden de volgende elementen op die van belang zijn bij het aansluiten bij ouders:

1. Waarderende houding
2. Responsieve houding
3. Reflectie op eigen houding en (voor)oordelen
4. Gedeelde ervaringen als aangrijpingspunt
5. Voldoende reikwijdte: het ‘kerngezin’ voorbij
6. Samenwerken met sleutelfiguren en andere organisaties
7. Laagdrempelig ontmoeten
8. Spits je boodschap en de vorm van activiteiten toe op de groep(en) die je wilt bereiken
9. Verwachtingen helder, ook waar het wringt
10. In verbinding blijven

Lees hier het volledige antwoord met een toelichting op bovenstaande elementen, goede voorbeelden en leestips.

Contact: Lineke van Hal, Verwey-Jonker Instituut, lvanhal@verwey-jonker.nl

Vraag: Hoe kan eigen regie van jongeren in contacten met het OKT vorm krijgen? Welke voorwaarden en eventuele ondersteuning zijn daarbij van belang?

Vraagsteller: Jeugdplatform Amsterdam

Antwoord: Deze vraag aan het Kennisportaal van KeTJA (Kenniswerkplaats Transformatie Jeugd Amsterdam) is beantwoord in het najaar van 2017, door Shira van Dongen en Pauline Naber (Hogeschool Inholland) en Nickey de Haan (Stichting Alexander). De verkenning is gefinancierd door ZonMw en de gemeente Amsterdam. 

Om de vraag te beantwoorden is een korte literatuurverkenning uitgevoerd en een verkennende raadpleging gedaan onder jongeren.

Uit de literatuurverkenning komt naar voren: zelfregie gaat vooral over zelf beslissen over hulp. Ook voor jongeren is dat belangrijk, zowel uit participatief oogpunt als volgens juridische kaders. 

Uit de verkenning onder zeven jongeren van 15-19 jaar blijkt dat allen vinden dat zelfregie (zelf mogen beslissen over hulp en ondersteuning die je krijgt vanaf je 16^e) belangrijk is. In elk geval moeten ze deze keuze krijgen en moet er met hen worden overlegd of zij die keuze kunnen en willen maken. 

Maar jongeren benadrukken dat zij niet altijd zelf beslissingen kunnen nemen. Soms is dat te lastig.

De uitvoerige rapportage die over de raadpleging van literatuur en jongeren geschreven is, bevat achtergrondinformatie en praktische tips van jongeren voor OKA en jeugdadviseur hoe de zelfregie door jongeren te stimuleren en ondersteunen. De rapportage geeft een handig overzicht van literatuur over zelfregie, kaders en ondersteuningsstructuur voor jongeren in Amsterdam.

• Download hier de samenvatting van het KeTJA-rapport Zelfregie van jongeren in de preventieve jeugdzorg: literatuurverkenning & raadpleging van jongeren

• Download hier het volledige KeTJA-rapport Zelfregie van jongeren in de preventieve jeugdzorg: literatuurverkenning & raadpleging van jongeren

Contactpersoon voor dit onderwerp is: Nickey de Haan van Stichting Alexander, dehaan@st-alexander.nl 

Vraag: Hoe kan eigen regie van ouders en jeugd vorm krijgen bij het proces van vraagverheldering en samen beslissen over het ondersteuningsprofiel? Wat zijn belangrijke aandachtspunten?

Vraagsteller: gemeente Amsterdam, afdeling jeugd

Toelichting: De vraag is toegespitst op eigen regie van ouders, omdat er een afzonderlijk rapport is verschenen over eigen regie van jeugdigen.

Antwoord: De vraag van de gemeente Amsterdam wordt in dit stuk beantwoord aan de hand van literatuurstudie. Er is gebruik gemaakt van artikelen, rapporten en richtlijnen. Ook is gebruik gemaakt van reeds aanwezige kennis binnen het Verwey-Jonker Instituut.

De mate waarin ouders zelfregie kunnen of willen voeren over hulp of ondersteuning verschilt. De vorm van zelfregie hangt mede af van de veiligheid in het gezin, de kracht, vaardigheden en inzicht van het gezin, en de zwaarte en complexiteit van de benodigde hulp.

Competenties van professionals

Het ruimte geven aan zelfregie van ouders en jeugdigen vraagt om specifieke competenties en gesprekstechnieken van professionals; voor het samenwerken met ouders en jeugd zijn naast vakinhoudelijke ook relationele en normatieve dimensies van professionaliteit van belang.

Een andere belangrijke competentie voor de professional die uit de literatuur naar voren komt is het kunnen inschatten van de mogelijkheden van de ouders. Het (met enige hulp) bepalen wat de precieze vraag is en welke oplossing het beste is, kan een uitdaging vormen bij bepaalde oudergroepen.

Het vereist vakmanschap en verbinding om gezinnen ertoe te bewegen dat zij (bepaalde vormen van) hulp accepteren en hen ook daadwerkelijk achter deze hulp te laten staan.

Lees hier het volledige Literatuuronderzoek.

Contactpersoon: Marjolijn Distelbrink, Verwey-Jonker Instituut mdistelbrink@verwey-jonker.nl